Straatverplegers pleit voor een gevangeniswezen dat leidt tot reïntegratie
Van 19 november tot 5 december 2021 vinden de Nationale Dagen van de Gevangenis plaats. Een pluralistische groep verenigingen en organisaties heeft deze dagen enkel jaren geleden uitgeroepen om de bezinning over de gevangenissituatie in België vorm te geven en te stimuleren.
Die situatie is meer dan verontrustend en wordt vooral aan de kaak gesteld door de belgische sectie van het Internationaal Observatorium voor het Gevangeniswezen : naast de overbevolking en het gebrek aan structureel personeelsbestand, hebben ze nu ook te lijden onder alle problemen veroorzaakt door de Covid-crisis.
Sommige patiënten van Straatverplegers belanden op een bepaald ogenblik in de gevangenis. Onze opvolging mag niet stoppen aan de muren van die strafinrichtingen. Niettemin stoten wij op talrijke problemen:
- onze patiënten in de gevangenis bezoeken is moeilijk - en als het al mogelijk is, maken de chaotische omstandigheden in de sociale bezoekruimtes ieder gesprek bijzonder moeizaam. Contact met onze patiënten is evenwel nodig om ze te blijven opvolgen en de band met hen te versterken - op de langere termijn is dat essentieel.
- ook de contacten met het gevangenispersoneel zijn bijzonder gecompliceerd.
- de verzorging, zo die al bestaat, van personen met mentale gezondheidsproblemen is volkomen ontoereikend; hun plaats is overigens niet in een gevangenis, maar in instellingen voor sociale bescherming die tot taak hebben hun de nodige verzorging te verschaffen.
- sociale procedures zijn opgeschort (in “stand-by”) als een persoon gevangen zit (met uitzondering van het referentieadres) hoewel het beschikken over een woning vaak voorwaarde is om in vrijheid te worden gesteld (eventueel met een electronische armband). Wij hebben mogelijkheden om huisvesting te verschaffen op voorwaarde evenwel (zowel bij Straatverplegers als de Sociale Immobiliënkantoren) dat de patiënt/gedetineerde over een inkomen beschikt.
- als realistische plannen voor invrijheidstelling ontbreken, komen mensen na het verlaten van de gevangenis weer op straat terecht of, erger nog, trekken in bij andere van onze patiënten wat de kansen voor beiden vermindert om een woonst en stabiele omstandigheden te vinden.
Artikel 9 van de Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van gedetineerden bepaalt dat “het strafkarakter van de vrijheidsstraf bestaat uitsluitend in het geheel of gedeeltelijk verlies van de vrijheid van komen en gaan en de daarmee onlosmakelijk verbonden vrijheidsbeperkingen. De tenuitvoerlegging van de vrijheidsstraf wordt gericht op het herstel van het door het misdrijf aan de slachtoffers aangedane onrecht, op de rehabilitatie van de veroordeelde en op de geïndividualiseerde voorbereiding van zijn reïntegratie in de vrije samenleving (…)”
Deze reïntegratie en rehabilitatie hangen sterk af van de psychologische verzorging en de beschikbaarheid van een duurzame woonoplossing bij het verlaten van de gevangenis. Alles wat de begeleiding van onze patiënten in de gevangenis kan vergemakkelijken levert daartoe een beslissende bijdrage.